it. Bienqvaq Ndang Lungz
一，变化龙身
Nungz Cigauh dwg Soengqciuz Bouxcuengh bouxdaeuz ak he,
侬智高是宋朝布壮很厉害的头领，
de dai le gaenh cien bi daeuj,Bouxcuengh coengzlaiz mbouj lumz gvaq de.Seizneix,youq Coj-Yougyangh lij riuz miz haujlai gojgaeq de,ndawde miz cit he naeuz:
他死了近千年来，布壮从来不忘过他。现在，在左右江还传有好多他的故事，里面有一段说：
Nungz Cigauh seiziq gig gaenx,doengxngoenz hojlienh goengfou,banhaemh gungdoeg bingsaw.
侬智高小时候很勤，整天苦练功夫，晚上攻读兵书。
Ngoenz-naengz haetromh hwnqcongz,swiqnaj le de cungj haengj sien gwn boi "cazleihndang" he,aeu daeuj cangq ndang raeh uk.
每天早上起床，洗脸了，首先吃一杯“利身茶”，用来清身醒脑。
Dangseiz,ranz Nungz ciengx miz dah lwggyax ndeu,coh heuh Veiz Sifung,youz de cienmonz liuhleih Nungz Cigauh.
当时，侬家养有一个孤女，名叫韦氏凤，由她专门料理侬智高。
Veiz Sifung ngoenzngoenz daih'it gienh saeh couh dwg hawj Nungz Cigauh cung boi caz he,cuengq youq gyaeujcongz gwnz cazgei,yienzhaeuh heuh Nungz Cigauh hwnqcongz.
韦氏凤天天第一件事就是给侬智高冲一杯茶，放在床头茶几上，然后叫侬智高起床。
Caj Nungz Cigauh swiqnaj ndaej le,caz hix cimq ok feih lo,Nungz Cigauh gwn hwnjdaeuj daegbied hom.
等侬智高洗完脸，茶也浸出味了，侬智高吃起来特别香。
Nungz Cigauh rim ngeihcib bi ngoenzhaenx,baihdoeng ngamq wenj,Veiz Sifung youq aen boi nyawhhau he cung ndei caz,dawz caz byaij haeuj rug Nungz Cigauh,mbouj ngeix baez doeksaet he,cijraen muenx rug ronghsag,iengj gim migmig,mokhau mbinfed,gwnz congz miz duzlungz he ninz gutgungq dwk.
侬智高满二十岁那天，东边刚蒙亮，韦氏凤在一只白玉杯里冲好茶，拿茶走进侬智高的房间，不想吓了一跳，只见满屋亮堂，金光闪闪，白雾弥漫，床上有一条龙卷曲睡在那里。
Veiz Sifung simvueng rigrig,song fwngz baez soeng,cazboi baez byaed,boihnyawh boemz vaih lo.
韦氏凤心慌怦怦，两手一松，茶杯一掉，玉杯摔坏咯。
De vuengmuengz buetok rug,buet bae lwnh daxmeh Nungz Cigauh Daxnungz nyi.
她慌忙跑出房间，跑去告诉侬智高的妈妈达侬听。
Daxnungz dingq le,angq dangqmaz,baiq mbwn naeuz:"Miz fuk!Miz fuk!Lwg gou yienzlaiz dwg lungz bienqbaenz ha!"
达侬听了，高兴得不知如何是好，拜天说：“有福！有福！我儿子原来是龙变来啊！”
Veiz Sifung hoenzbek caengz dingh,Daxnungz angqangq yangzyangz rag de haeuj rug Nungz Cigauh bae,lij raen ngeungeu mokhau mbin ok cueng bae.
韦氏凤喘气还没停，达侬高高兴兴拉她进侬智高的房间去，还见丝丝白雾飞出窗口去。
Nungz Cigauh ngamq roengz congz,raen daxmeh daeuj,muengz dongx:"Daxmeh,romh ha!"
侬智高刚下床，见阿妈来，忙问候：“阿妈，早啊！”
Daxnungz angq cam:"Haxbaenh mwngz guh yawz lu?"
达侬欢喜的问：“刚才你做什么了？”
Nungz Cigauh cingsaenz gvaekgvaek,najhai najrongh naeuz:"Haxbaenh gou loq fangzhwnz,dieb fwj caij mok,muengh yawj lajmbwn.Raen doengh naz he loegcak reuq lo,gou youq gwnzmbwn caux fwj vanq fwn,gouq lix loegcak.Gou mbin daengz najdou couhfuj Yunghcouh,roq sam baez gyong,douhung mbouj hai,huj lo,couh heuh rumz hemq fwn,dongj hai bakdou couhfuj.Gou youh mbin daengz gwnz goengdienh Gyauhcij Vangzgoz,baez ndingq boinyawh,fwnraq doeksasa,baez boemz boinyawh,byajyap myabmyab,hunglung sing ndeu,byajbag goengdienh lak loemq,vih vunzcaen baukcouz lo!"
侬智高神采奕奕，眉飞色舞的说：“刚才我做梦，腾云驾雾，观望天下。见垌田的庄稼枯咯，我在天上造云散雨，救活庄稼。我飞到州府邕州门前，敲三下鼓，门还不开，火咯，就呼风唤雨，撞开州府大门。我又飞到交趾王国宫殿，一倾玉杯，大雨哗哗下，我一摔玉杯，电光闪闪，轰隆一声，雷击宫殿塌了，为亲人报仇咯！”
Veiz Sifung naeuz:"Haxbaenh boinyawh boemz vaih,yienzlaiz dwg mwngz yienh ndang lungh fap ha!"
韦氏凤说：“刚才玉杯摔坏，原来是你显身弄法啊！”
Daxnungz naeuz:"Docih gwnzmbwn hawj lwg gou dakmoengh,nyienh lwg gou daengzcog baihnaj ronghsag,daih yienj lungzhuj bonjlingx,youq lajmbwn ceng ak."
达侬说：“多谢上天给我儿子托梦，愿我儿将来前途光明，大显龙虎本领，在天下争强。”
Youh doiq Veiz Sifung naeuz:"Sifung,mwngz raen Cigauh bienq ndang lungz,dwg vunzgviq!Hawj Cigauh baiq mwngz guh cej,gou nyinh mwngz guh lwg,dajneix mwngz riengz Cigauh doegsaw lienh goengfou,yawhhbienh bang de guh baenz daihnieb!"
又对韦氏凤说：“氏凤，你见智高变龙身，是贵人！给智高拜你为姐，我认你做女儿，从此你跟智高读书练功夫，以便帮他做成大业！”
Veiz Sifung angqbuepbuep,sikhaek baiq Daxnungz sam baiq:"Dingq vah daxmeh!"
韦氏凤乐呵呵，立即拜达侬三拜：“听阿妈话！”
Nungz Cigauh hix baiq Veiz Sifung sam baiq,Veiz Sifung muengz fuz de hwnjdaeuj.
侬智高也拜韦氏凤三拜，韦氏凤忙扶他起来。
Dajneix,Nungz Cigauh caeuq Veiz Sifung ngoenzngoenz doxbuenx,caez doegsaw lienh goengfou.
从此，侬智高和韦氏凤天天相伴，一起读书练功夫。
Mbwnmomj,Nungz Cigauh gwih max hoengz,Veiz Sifung gwih max hau,songde yaengx bien fad max sien heux mbanj gien he,yienzhaeuh bae dinbya diegbingz lienh max nyingz naq.
天刚亮，侬智高骑红马，韦氏凤骑白马，两人扬鞭策马先绕村转一圈，然后去山顶平地练马射箭。
Veiz Sifung dawz diuz mbok he cug youq nye faex,Nungz Cigauh daj bak yamq baihhaenx fad max buet bae,nyeux gyaeuj nyingz naq,lienz nyingz cib ci,cici baek haeuj mbok.
韦氏凤拿一个筒绑在树枝上，侬智高从百步那边打马跑去，回头射箭，连射十支，支支出插入筒中。
Sou gung le,youh lienh cax,gwnz max lienh,roengz max youh lienh,suglienh dangqmaz.
收弓了，又练刀，在马上练，下马又练，熟练不得了。
Miz ngoenz ndeu,Nungz Cigauh cingq youq henz daemz naj Gvangjyenz couhfuj nyingz naq,lienzlienz nyingz,lienzlienz con gvaq conghmbok.
有一天，侬智高正在广原州府前的池塘边练射箭，连连射，连连穿筒而过。
"Caen lek!"Fwt miz vunz hemq ndei.Nungz Cigauh baez yawj,daxdoeng mumhhau raezrangh he coh de riunyumj.
“真厉害！”突然有人叫好。侬智高一看，一个胡须又白又长的老人向他微笑。
Nungz Cigauh yiengq daxgoeng yaengx fwngz naeuz:"Cingj bouxlaux son'gyauq!"
侬智高向老人摆手说：“请前辈指教！”
Daxgoeng daj ndaw genbuh gvangqlangh de dawz ok gaiq baengzdoj he,venj hwnj gwnz goliux,naeuz:"Danghnaeuz naq mwngz ndaej nyingz mbongq gaiq baengz neix,couh suenq goengfou daengzgya lo."
老人从他宽大的衣袖里拿出一块土布，挂上柳树，说：“如果你的箭能射穿这块布，就算功夫到家咯。”
Nungz Cigauh naemj,gou nyingz ndaej mbongq mbokfaex,lij nyingz mbouj mbongq gaiq baengz he?De beng gung dap naq,naq he nyingz gvaqbae,baek mbouj haeuj baengz,dauq hawj baengz danz doxdauq.
侬智高想，我射得穿木筒，还射不穿一块布？他拉弓搭箭，一箭射过去，插不进布，反给布弹回来 。
De lienzlienz nyingz sam naq,naqnaq baenzneix.Daxgoeng rub mumh riuhaha:"Yaek guh baenz daihnieb,lij aeu lienh dem!"
他连连射三箭，箭箭这样。老人捋胡须笑哈哈：“要做成大业，还要练呢！”
Nungz Cigauh lienzmungz gvih baiq,yiengq daxgoeng gouzgyauq.Daxgoeng youh daj ndaw genbuh gvangqlangh haenx dawz ok sam ci naq hawj de,daengq de caiq guh fag gungdiet loeg cib gaen naek ndeu,ngoenzngoenz lienh,goujgouj betcib it ngoenz le,henz daemz goliux haenx nye duengq daengz gwnz deih seiz,couh dawz naq nyingz coh Bengingh,danghnaeuz nyingz deng Soengqvuengz Cau Cinh,baez vad fwngz naq couh dauq,couh ndaej gawj geiz okbing,maeuqsuenq daihnieb......gangj le,daxgoeng fwt mbouj raen ngaeuz,mbouj rox bae gyawz lo.
侬智高连忙跪拜，向老人求教。老人又从宽大的衣袖里拿出三支箭给他，吩咐他再做一把六十斤重的铁弓，天天练，九九八十一天了，池塘边的那棵柳树枝垂到地上时，就拿箭射向汴京（？），如果说射中宋王赵祯，一招手箭就回来，就可以举旗出兵，谋算大业。。。。。。讲着，老人突然不见影，不知去哪里咯。
Dajneix le,Nungz Cigauh ngoenzngoenz lienh naq,hwnj rumz doek fwn cungj mbouj yiet.De goengfou ngoenz beij ngoenz ak,gvaq ndwen he,naq ndaej nyingz mbongq ganjfaex,gvaq song ndwen,naq ndaej nyingz byoengq rinranx.
从此，侬智高天天练箭，刮风下雨都不歇。他功夫一天比一天厉害，过一个月，箭能射进树枝，过两个月，箭能射穿石头。
Henz daemz nye goliux yied duengq yied daemq,liz deih lij miz cik ndeu lo,Veiz Sifung ngoenzngoenz bae rau.Nungz Cigauh engqgya haenqsim lienh.
池塘边的树枝越垂越低，离地还有一尺咯，韦氏凤天天去量。侬智高在家专心练。
Ngoenz ndeu banhaet,rumzliengz bae ci,nyeliux baet daengz gwnz deih,Veiz Sifung angq hemq:"Nyeliux dog daengz deih lo!"
一天早上，微风吹去，树枝扫到地上，韦氏凤高兴叫道：“树枝落到地咯！”
Nungz Cigauh sikhaek beng gung dwk naq,hoeng rumz dingz le,nyeliux youh liz deih lo,de cijndei sou naq hwnjdaeuj.
侬智高立即拉弓搭箭，但风停了，树枝又离地咯，他只好收箭起来。
Daengz daih betcib ngoenz,sijsaeq yawj nyeliux,miz rumz dog daengz deih,rumz dingz youh liz deih conq lai.Nungz Cigauh caj mbouj daengz ngoenz doeksat,de din swix dieb nyeliux,dawz naq nyingz coh Gingsingz.
到第八十天，仔细看树枝，有风落到地，风停又离地寸多。侬智高等不到最后一天，他左脚踏柳枝，拿箭射向京城。
Ngoenzhaenx,Soengqciuz vuengzdaeq Cau Cinh ngamq hwnj congz,dahhoiq dawz raemxswiqnaj daeuj,"dang"sing ndeu,ci naq he nyingz fan batnaj gim.
这天，宋朝皇帝赵祯刚起床，奴仆拿洗脸水来，“当”一声，一支箭射翻金脸盆。
Gek yaep ndeu,vuengzdaeq cingq yaek roi gyaeuj,ci naq he youh dwk vaih gaiq gingq bae.Dahhoiq hemq sing ndeu,gip naq hawj vuengzdaeq yawj.
过一会，皇帝正要梳头，一支箭又打坏块镜去。奴仆叫一声，捡箭给皇帝看。
Cau Cinh ciep naq cingq naemj,daihsam ci naq youh nyingz daeuj,caen yiemj,naq daj goekrwz mbin gvaq,cadi aeu mingh de lo.
赵祯接箭正沉思，第三支箭又射来，真险，箭从耳根飞过，差点要他的命咯。
Vuengzdaeq lienzmuengz heuh Guengammbwn daeuj,cam:"Lienz nyingz daeuj sam ci naq,miz maz ciudaeuz?"
皇帝连忙叫天文官（？）来，问：“连射来三支箭，有何兆头？”
Guengammbwn dawz ok baujgingq,ciuq yawj naq le,gvih naeuz:"Vuengz ha,neix dwg Namzmanz Nungz Cigauh nyingz daeuj,ndaek vunz neix caen mbouj ndaej ha,cij vih de simgip,mbouj caj nyeliux dog deih,couh nyingz naq lo,vuengz gou cix deuz gvaq cainanh.Danghnaeuz caiq caj ngoenz dem de cij nyingz naq,vuengz gou couh nanz deuz giepsoq lo."
天文官拿出宝镜，照箭了，跪说：“皇啊，这是南蛮侬智高射来，这个人真不得了啊，只为他心急，不等树枝落地就射箭咯，我皇只逃过灾难。如果说再等一天他才射箭，我皇就难逃劫数咯。”
Vuengzdaeq dingq le,hwk dwk hanhheu rim ndang.
皇帝听了，哆嗦得满身冷汗。
Nungz Cigauh nyingz caez sam ci naq,lienzlienz vad fwngz,mbouj raen naq dauq;rox daihsaeh mbouj ndei,gipmuengz caeuq gietbaiq beixnuengx Vangz Veij,Vangz Swhmi siengliengz gawjsaeh saedceij.Song boux cungj naeuz:"Fanj ba!ngoenz neix mbouj fanj,lij caj ngoenz lawz”
侬智高射完三支箭，连连招手，不见箭回来；知道大事不好，急忙跟结拜贝侬黄伟，黄师密（？）商量举事日子。两人就说：“反吧！这天不反，还等哪天。”
Yienghneix,Nungz Cigauh gawj geiz daiqlingx geij fanh bingmax,gung Yunghcouh,humx Gvangjcouh,bik daengz Ginghcouh Sienghgyangh,Soengqciuz vwnzvuj bak guen simvueng mbeilek......
这样，侬智高举旗带领几万兵马，攻邕州，围广州，逼到荆州湘江，宋朝文武百官心慌胆颤。。。。。。
Yienghneix,baenz cien bi daeuj,vunzraeuz ciuhciuh daihdaih damzlwnh Nungz Cigauh,gojgaeq Nungz Cigauh caemh ciuhciuh daihdaih riuz roengzdaeuj.Gwnzbiengz riuzgangj dingzlai cungj daiq miz saenzvah feihdauh.Lajneix gij goj haenx cix dwg goj caensaed.
这样，成千年来，我们（布壮）朝朝代代谈论侬智高，侬智高的故事朝朝代代传下来。世上的传说大多带有神话味道。现在那些故事只是真实故事。
[1] |
